Wpływ ryzyka klimatycznego na banki i ich relacje z klientami Ryzyko ESG

Termin ESG zagościł na dobre w bankowym świecie. To wyzwanie, ale też – i tu pojawia się główny kontekst poprzez, który patrzymy na ESG – ryzyko oraz sposób, w jaki oddziałuje na organizację.

Trzy obszary, które obejmuje ESG, powinny definiować zachowania firm i świadomość działalności człowieka. W rzeczywistości bankowej powinny definiować sposób, w jaki nasze finansowanie wpływa na zmianę klimatu, w tym ukierunkowanie portfela kredytowego na cele klimatyczne, zapewnianie zielonego finansowania oraz dążenie do minimalizacji emisyjności własnej aktywności.

Znaczenie ESG w wymiarze dbałości o środowisko i klimat

Już ostatni artykuł w „Baśce” rzucił trochę światła na szerokie znaczenie ESG w wymiarze dbałości o środowisko i klimat (E), aspekt relacji społecznych (S) oraz kontekst ładu korporacyjnego (G). Możemy wyróżnić dwa główne czynniki ryzyka klimatycznego, na które narażony jest bank. Pierwszy z nich to ryzyko fizyczne (w podziale na nagłe i przewlekłe), które z powodu rosnącej częstotliwości i dotkliwości zjawisk klimatycznych może powodować koszty ekonomiczne i straty finansowe. Drugi to ryzyko transformacji, czyli wynikające z zagrożeń dotyczących zmian technologii, prawa lub nastroju konsumentów podczas dążenia do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i przejścia na gospodarkę niskoemisyjną.

Bezpośredni wpływ ryzyka ESG dla banku nie jest nowym rodzajem ryzyka, a raczej staje się inherentnym składnikiem już mierzonych ryzyk, tj. kredytowego, rynkowego czy operacyjnego.

Wpływ czynników ryzyka klimatycznego jest złożony i może się różnić w zależności od położenia geograficznego lub sektora działania. Kluczowym elementem tego zagadnienia są łańcuchy przyczynowe, tzw. kanały transmisji, które wyjaśniają, w jaki sposób zmiana klimatu może zmaterializować się jako źródło ryzyka finansowego. Bezpośredni wpływ ryzyka ESG dla banku nie jest nowym rodzajem ryzyka, a raczej staje się inherentnym składnikiem już mierzonych ryzyk, tj. kredytowego, rynkowego czy operacyjnego.

Wpływ ESG na ryzyko kredytowe

W jakim zatem kanale transmisji ryzyka klimatycznego ogólnie realizuje się ryzyko kredytowe banku? Gdy tylko to ryzyko ma negatywny wpływ na kredytobiorcę, jego zdolność do spłaty i obsługi zadłużenia lub na zdolność banku do pełnego odzyskania wartości kredytu w przypadku niewykonania zobowiązania, ponieważ wartość zabezpieczenia uległa istotnemu pogorszeniu. Każdy może podać przykłady zniszczenia lub utraty wartości nieruchomości wynikające ze szkód spowodowanych przez nagłe pogodowe zjawiska fizyczne (np. lokalne trąby powietrzne). Z kolei istotnym czynnikiem ryzyka fizycznego o charakterze przewlekłym jest podnoszenie się poziomu morza i powtarzające się powodzie, które mogą uszkodzić mienie na obszarach przybrzeżnych i prowadzić do dużych dewaluacji nieruchomości mieszkalnych. Banki z tak położonymi nieruchomościami mieszkalnymi jako zabezpieczeniem hipotecznym mogą zauważyć wzrost ryzyka kredytowego.

Istotnym aspektem wpływającym na kondycję finansową kontrahentów banku są globalne łańcuchy dostaw i ich podatność na ryzyka fizyczne klimatu.

Nietrudno też wyobrazić nam sobie, że poważne zagrożenia fizyczne w postaci ekstremalnych zdarzeń pogodowych zmniejszają rentowność firm, a tym samym mogą zwiększać ryzyko kredytowe oraz rynkowe dla banku. Dochodowość wielu przedsiębiorstw zależy istotnie od sektora czy lokalizacji działalności, a te czynniki mogą być podatne na klimatyczne zmiany o charakterze trwałym. W szczególności bezpośrednio w sektorze rolnictwa na efekty dochodowe wpływa susza, brak opadów lub spadający poziom wód gruntowych, co według badań jest bardziej istotne niż klęski żywiołowe związane z klimatem. W kontekście wspomnianego sektora ważnym czynnikiem jest wpływ zmian w sezonach, tj. porach roku, prowadzący do dłuższej wegetacji i zróżnicowania upraw. Istotnym aspektem wpływającym na finansową kondycję kontrahentów banku są globalne łańcuchy dostaw i ich podatność na ryzyka fizyczne klimatu. W tym kontekście rozumiane jako wyczerpywanie się zasobów naturalnych, zarządzanie nimi oraz optymalizacja zużycia energii.

Wpływ ESG na rentowność klientów

Ryzyko ESG wprowadza znaczenie przejścia w kierunku gospodarki o niskiej emisyjności, które będzie wymagało poniesienia kosztów transformacji. To, w jakim stopniu koszty te zmaterializują się w przyszłości, będzie zależało od przyjętej ścieżki emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla w nadchodzących dekadach. Kontrahenci banku będą mierzyli się ze zmianami w politykach i regulacjach, aby dostosować się do wymogów prawnych dotyczących środowiska. Tu również wpływ na rentowność klientów banku mieć będzie koszt opłat za emisję gazów cieplarnianych lub opłat za wydobywanie zasobów kopalnych. Aktywa klientów z tego profilu działalności będą traciły na wartości, co bezpośrednio przełoży się na wartość zabezpieczeń udzielonego im finansowania. Sami zaś klienci mogą stać się mniej konkurencyjni.  

Lepsze zrozumienie czynników ryzyka i kanałów transmisji w obszarach, w których działa bank, to element naszej pracy nad oceną zagrożeń i działania w celu ich złagodzenia.

Aspektem przejścia na gospodarkę niskoemisyjną mogą stać się zmiany nastroju i potrzeb konsumentów i rynku w kierunku produktów lub inwestycji bardziej „zielonych”. Na przykład w branży motoryzacyjnej konsumenci mogą preferować pojazdy bardziej ekologiczne, a w rezultacie tradycyjni producenci pojazdów, którzy nie zdążą z dostosowaniem swojej zielonej oferty, mogą okazać się bardziej ryzykownymi klientami banku z punktu widzenia ryzyka kredytowego.

Lepsze zrozumienie czynników ryzyka i kanałów transmisji w obszarach, w których działa bank, to element naszej pracy nad oceną zagrożeń i działania w celu ich złagodzenia. Z pewnością w niedalekiej przyszłości pojawią się dalsze prace nad wpływem czynników ryzyka klimatycznego na ekspozycję banków i ich relacje z klientami, co pozwoli wypracować nowe metody pomiaru wraz z lepszą dostępnością danych.

Więcej na temat celów i ryzyk w strategii ESG naszego banku dowiesz się z Strategia ESG na lata 2022-2024.

Piotr Ryś, Departament Regulacji Ryzyka, Zespół Ryzyka ESG