Jak język wpływana nasze postrzeganie AIAntropomorfizacja sztucznej inteligencji

To oczywiste, że narzędzie, które stworzył człowiek, opisuje swoim językiem, ale… Język, którym na co dzień posługują się zarówno eksperci zajmujący się zagadnieniami sztucznej inteligencji, jak i laicy, jest pełen antropomorfizacji, a to już krok od „uczłowieczenia” zwoju sztucznych neuronów. Bo przecież to, jakim językiem mówimy o AI, wpływa na nasze jej postrzeganie.

Coraz częściej w przestrzeni publicznej toczą się debaty ekspertów, którzy są praktykami obcującymi na co dzień z narzędziami sztucznej inteligencji, dotyczące takich zagadnień jak:

• Czy sztuczna inteligencja może wymknąć się spod kontroli i z jakimi zagrożeniami się to wiąże?
• Czy sztuczna inteligencja może mieć uczucia?
• Czy może być kreatywna?
• Czy może mieć swoje prawa lub nawet świadomość? 

Wszystkie te zagadnienia zostały zaczerpnięte z dyskusji i debat, które odbyły się w różnych miejscach sfery publicznej między ekspertami z dziedziny AI. Dotyczą one zagadnień filozoficznych i możemy się spodziewać, że w miarę rozwoju technologii dyskusja na powyższe tematy będzie coraz bardziej obecna. Celem mojego artykułu jest natomiast zwrócenie uwagi na pytanie: jakie czynniki przyczyniły się do tego, że taka dyskusja ma miejsce? Spróbujmy przyjrzeć się jednemu z mechanizmów, który może mieć wpływ na to, jak kreujemy swoje poglądy na tematy związane ze sztuczną inteligencją.

Wpływ języka na postrzeganie świata

W XX w. wielu badaczy różnych kultur starało się pogłębić i ocenić wpływ języka na obraz świata, jaki kształtujemy w swoich umysłach. Badania językoznawców Edwarda Sapira i Benjamina Lee Whorfa doprowadziły do stworzenia tzw. teorii relatywizmu językowego, zwanej również hipotezą Sapira –Whorfa. Mówi ona, że język, którym się posługujemy, ma wpływ na nasze myślenie oraz postrzeganie świata. Wśród lingwistów są tacy, którzy uważają, że język całkowicie kształtuje nasz sposób postrzegania świata, są również tacy, którzy uważają, że wpływ języka jest do pewnego stopnia ograniczony. Opierając się na powyższej hipotezie, rożni badacze wskazują na odmienność postrzegania rzeczywistości między narodami, np. postrzeganie czasu, kolorów, poczucie odpowiedzialności czy orientację w przestrzeni.

Język, którym się posługujemy, ma wpływ na nasze myślenie oraz postrzeganie świata.  

Aby lepiej zrozumieć otaczający nas świat 

Antropomorfizacja oznacza „zabieg językowy, polegający na nadawaniu niebędącym ludźmi przedmiotom, pojęciom, zjawiskom, zwierzętom itp. cech ludzkich i ludzkich motywów postępowania” (Encyklopedia Historia, Wyd. Greg, Kraków 2007, s. 18). Stosowanie antropomorfizacji może wynikać z różnych czynników, m.in. z antropocentryzmu rozumianego jako przyjmowanie ludzkiej perspektywy. Może być też na co dzień zabiegiem świadomym lub nie, ale jest on przez nas wielokrotnie stosowany po to, abyśmy lepiej rozumieli otaczający nas świat lub też mogli w bardziej zrozumiały sposób opisać pewne zjawiska drugiej osobie. Czy hipoteza Sapira – Whorfa oraz przytoczone informacje dotyczące antropomorfizacji mogą nam pomóc w rozważaniach dotyczących AI?

Antropomorfizacja i AI

Język, którym na co dzień posługują się zarówno eksperci zajmujący się zagadnieniami sztucznej inteligencji, jak i laicy jest pełen antropomorfizacji. Już sama nazwa „sztuczna inteligencja” przywodzi na myśl ludzką inteligencję, która została w pewien sztuczny sposób zreplikowana. Dodatkowo w środowisku naukowym nie ma obecnie konsensusu dotyczącego tego, jak sztuczna inteligencja powinna zostać zdefiniowana.

Język przepełniony antropomorfizmami w mniejszym lub większym stopniu może kształtować nasze zrozumienie tego, czym AI jest.

Pojęcia związane z terminologią techniczną, którą posługują się eksperci w branży, to przykładowo: „uczenie maszynowe”, „trenowanie modelu” czy „nagradzanie/karanie algorytmu”, „rozpoznawanie słów, obrazów, dźwięków,” „nabywanie doświadczenia przez algorytm”. Gdy połączymy hipotezę Sapira – Whorfa oraz antropomorfizmy stosowane w odniesieniu do AI, uzyskujemy hipotezę mówiącą o tym, że język przepełniony antropomorfizmami w mniejszym lub większym stopniu może kształtować nasze zrozumienie tego, czym AI jest.

Zapraszam do dyskusji

Oprócz opisanego czynnika antropomorfizacji na pewno istnieje wiele innych, które mają wpływ na kształtowanie się naszego postrzegania sztucznej inteligencji. W Departamencie Zarządzania Ryzykiem Rynkowym na różne sposoby staramy się oswajać z algorytmami i stosować w praktyce nowe rozwiązania. Co sądzicie o antropomorfizacji AI i jak wygląda podejście do tematu w Waszych jednostkach? Zapraszam do dyskusji w komentarzach.

Adam Chwila, Departament Zarządzania Ryzykiem Rynkowym