Co po Otwartych Funduszach Emerytalnych?

Po roku przerwy spowodowanej pandemią powraca temat likwidacji Otwartych Funduszy Emerytalnych. Na początku marca rząd skierował do dalszej legislacji projekt ustawy, której rezultatem będą istotne zmiany w systemie emerytalnym. Co trzeba o nich wiedzieć, nim podejmiemy decyzję?

Już za rok, 28 stycznia 2022 roku, Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE) zamienią się w Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI), a Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) zamienią się w specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO). Opcją domyślną dla wszystkich członków OFE będzie przeniesienie ich aktywów na Indywidualne Konta Emerytalne (nowe IKE) prowadzone przez TFI powstałe w wyniku przekształcenia PTE.

Opłata przekształceniowa

Od przenoszonych na nowe IKE środków jeszcze w 2022 roku zostanie pobrana opłata przekształceniowa w wysokości 15 proc. kapitału. Pieniądze przeniesione z OFE na nowe IKE będą mogły posłużyć wyłącznie do celów emerytalnych – wypłata będzie możliwa dopiero po osiągnięciu wieku emerytalnego i nie będzie dodatkowo opodatkowana. Po likwidacji OFE wszystkie odprowadzane od wynagrodzenia składki emerytalne będą już trafiać wyłącznie na indywidualne konto w ZUS – nie będą dłużej zasilały nowego IKE.

ZUS czy nowe IKE?

Każdy członek OFE stanie przed decyzją: ZUS czy nowe IKE? Ten, kto nie będzie chciał, aby jego pieniądze trafiły na nowe IKE, będzie mógł wyrazić wolę, aby pieniądze z OFE trafiły do ZUS i zostały zapisane na jego indywidualnym koncie prowadzonym w ZUS. Złożenie deklaracji członka OFE o transfer do ZUS będzie możliwe wyłącznie od 1 czerwca do 2 sierpnia 2021 roku. Deklaracja będzie składana do OFE na druku według wzoru określonego w rozporządzeniu do ustawy.
Ten, kto wybierze przeniesienie pieniędzy do ZUS, uniknie opłaty przekształceniowej (15 proc.), jednak wypłaty z ZUS po przyznaniu emerytury będą podlegały ogólnym zasadom opodatkowania od dochodów indywidualnych. Podczas gdy środki przeniesione na nowe IKE będą miały charakter prywatny i możliwe będzie ich dziedziczenie, te przeniesione do ZUS nie będą miały charakteru prywatnego i nie będą podlegały dziedziczeniu.

ZUS czy nowe IKE – plusy i minusy

Pamiętaj o dobrowolnych wpłatach 

Mimo że do nowego IKE nie będą już wpływały składki emerytalne, to oszczędzający po podpisaniu osobnej umowy będą mogli dokonywać samodzielnych, dobrowolnych wpłat na nowe IKE. Wpłaty nie będą mogły przekroczyć obowiązującego limitu ogłaszanego corocznie dla IKE. W przypadku osób posiadających także zwykłe IKE roczny limit wpłat będzie dotyczył obu rachunków IKE, tj. zwykłego i nowego. Nie wiemy jeszcze, jak poszczególne inwestycje będą w takich wypadkach weryfikowały limit dokonanych wpłat na poszczególne produkty. Ustawa nie zakłada też możliwości transferu środków z nowego IKE na zwykłe IKE*, które mamy w jakiejkolwiek instytucji finansowej.
Wielką niewiadomą jest rozwój sytuacji gospodarczo-politycznej i stabilność systemu emerytalnego. W ciągu ostatnich 20 lat system ten wielokrotnie się zmieniał. W wypadku pogarszającej się sytuacji Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) w przyszłości można oczekiwać podniesienia wieku emerytalnego, a poziom waloryzacji emerytur może zostać zmieniony i nie ma gwarancji, 
że korzystne przeliczniki z ostatnich lat będą stosowane w przyszłości.

Niezależnie od zmian w OFE należy pamiętać o dobrowolnych formach zabezpieczenia emerytalnego. 

Pamiętajmy o dobrowolnym odkładaniu na emeryturę. Likwidacja OFE i przeniesienie środków do nowego IKE albo ZUS nie rozwiązuje problemu wysokości przyszłych emerytur. Według szacunków, większość uczestników systemu zgromadziła na OFE niewielkie środki. Około 50 proc. zgromadziło tam nie więcej niż 5 tys. zł, a co piąty od 5 do 10 tys. zł. Środki w takiej wysokości znacząco nie zwiększą kapitału, z którego będzie można skorzystać na emeryturze. Niezależnie od zmian w OFE należy pomyśleć o dobrowolnych formach zabezpieczenia emerytalnego, wykorzystując m.in. dostępne w ofercie naszego banku Indywidualne Konto Emerytalne oraz dostępne do dwóch wariantów Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego.

O czym warto pomyśleć przed podjęciem decyzji 

Nowe IKE nie dadzą nam swobody w wyborze instrumentów finansowych, w które zostaną zainwestowane środki. Będą one miały określoną przez TFI strategię emerytalną, a na dodatek 5 lat przed osiągnieciem wieku emerytalnego nowe IKE zmieni strategię na bardzo konserwatywną, mająca na celu ochron´ zgromadzonego kapitału.

• Stopy zwrotu na nowym IKE będą zależały od tego, jak będą lokowane. 
  W pierwszych latach, zgodnie z wytycznymi zawartymi w ustawie, będą inwestowane niemal wyłącznie w polskie akcje notowane na GPW w Warszawie. To oznacza, że w przypadku złej koniunktury na naszym rynku nasze stopy zwrotu mogą przegrać z poziomem waloryzacji w ZUS-ie, który jest corocznie dokonywany na podstawie różnych czynników, m.in. inflacji i wzrostu płac. Dla porównania w latach 2014--2019 OFE wypracowały zysk średnio na poziomie 13,4 proc., podczas gdy waloryzacja konta w ZUS wyniosła w tym samym czasie blisko 45 proc.
• Pobrana w 2022 roku opłata przekształceniowa w wysokości 15 proc. powoduje też, że…
  już na starcie musimy odrobić 17,6 proc. tylko po to, aby „wyrównać” stan konta ZUS, który był na naszym koncie w OFE.
• Środki na nowym IKE będą ograniczone
  I kiedyś się skończą; emerytura z ZUS jest dożywotnia. Ale w wypadku śmierci przed osiągnieciem wieku emerytalnego środki na nowym IKE będą dziedziczne, na koncie ZUS przepadną.